Trong kho tàng văn hóa và nghệ thuật kiến trúc cổ điển Trung Hoa, vườn cảnh không chỉ đơn thuần là nơi thưởng ngoạn mà còn phản ánh triết lý sống, quan niệm thẩm mỹ và tư tưởng vũ trụ quan của người xưa. Từ hàng ngàn năm trước, nghệ thuật kiến trúc vườn đã phát triển rực rỡ, kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và nhân tạo, giữa sơn thủy và nhân sinh. Trong số đó, nổi bật nhất là Tứ Đại Danh Viện của Trung Quốc (中国四大名园), gồm Chuyết Chính Viên và Lưu Viên ở Tô Châu, Di Hòa Viên ở Bắc Kinh, cùng Tị Thử Sơn Trang ở Thừa Đức. Đây không chỉ là bốn khu vườn nổi tiếng bậc nhất, mà còn được xem là “bảo tàng sống” của nghệ thuật vườn cổ Trung Hoa, nơi lưu giữ tinh hoa văn hóa hàng trăm năm lịch sử. Hãy cùng ChineseHSK tìm hiểu về “Tứ đại danh viện của Trung Quốc” nhé!
Chuyết Chính Viên (拙政园)
Chuyết Chính Viên, nằm tại thành phố Tô Châu thuộc tỉnh Giang Tô, được mệnh danh là “Đệ nhất viên lâm của Trung Quốc”. Được xây dựng vào đầu triều Minh (thế kỷ 16) bởi quan viên Vương Hiển, khu vườn này phản ánh triết lý “trở về với tự nhiên” và khát vọng thoát khỏi vòng xoáy quan trường. Tên gọi “Chuyết Chính” mang ý nghĩa “cách trị nước vụng về”, thể hiện tâm thế rút lui khỏi chốn quan trường để tìm sự an nhiên nơi sơn thủy.
Tổng diện tích của Chuyết Chính Viên hơn 78.000 m², trong đó phần lớn là hồ nước, bao quanh bởi đình đài, lầu gác, cầu đá, vườn hoa và cây cổ thụ. Điểm đặc sắc của khu vườn là sự kết hợp tinh tế giữa thủy cảnh và kiến trúc. Hồ nước rộng mênh mông, được bao bọc bởi những hành lang uốn lượn và tháp lầu tinh xảo, khiến cảnh quan trở nên sống động và biến hóa theo từng góc nhìn.
Không chỉ mang giá trị thẩm mỹ, Chuyết Chính Viên còn là nơi hội tụ của giới trí thức, văn nhân qua nhiều thế kỷ. Nơi đây từng truyền cảm hứng cho nhiều thi nhân để lại thi từ bất hủ. Năm 1997, UNESCO đã công nhận Chuyết Chính Viên là Di sản Văn hóa Thế giới, khẳng định giá trị nghệ thuật vườn cảnh độc đáo và tầm ảnh hưởng sâu rộng của nó.
Lưu Viên (留园)
Lưu Viên, cũng tọa lạc tại Tô Châu, được xây dựng vào cuối triều Minh và mở rộng vào thời Thanh. Đây là một trong những khu vườn cổ điển lớn nhất còn tồn tại, nổi tiếng với sự sắp đặt tinh vi của không gian và nghệ thuật kiến trúc độc đáo.
Điểm đặc trưng của Lưu Viên là cách phân khu rõ ràng nhưng vẫn liền mạch: khu nhà chính, khu vườn núi giả, khu vườn hồ nước và khu vườn cây xanh. Mỗi khu vực đều mang một phong cách riêng nhưng lại liên kết hài hòa, tạo thành một chỉnh thể thống nhất. Những ngọn núi giả bằng đá Thái Hồ được xếp đặt khéo léo, tái hiện vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên ngay giữa lòng thành phố.
Lưu Viên không chỉ là nơi thưởng ngoạn, mà còn là nơi phản ánh quan niệm triết học phương Đông: “nhân pháp địa, địa pháp thiên, thiên pháp đạo, đạo pháp tự nhiên” (con người thuận theo đất, đất thuận theo trời, trời thuận theo đạo, đạo thuận theo tự nhiên). Chính vì thế, khu vườn này đã trở thành một tác phẩm nghệ thuật sống động, đưa con người hòa nhập với thiên nhiên và cảm nhận sự tĩnh lặng trong tâm hồn.
Ngày nay, Lưu Viên là điểm đến không thể bỏ qua của du khách khi đến Tô Châu, đồng thời cũng là minh chứng cho nghệ thuật kiến trúc vườn cổ điển bậc thầy của Trung Quốc.
Di Hòa Viên (颐和园)
Di Hòa Viên, nằm ở phía tây bắc Bắc Kinh, là khu vườn hoàng gia rộng lớn được xây dựng dưới triều Thanh, nổi bật với phong cách xa hoa, nguy nga nhưng vẫn hòa hợp với thiên nhiên. Với diện tích hơn 290 ha, trong đó ba phần tư là hồ nước, Di Hòa Viên được ví như “viên ngọc của vườn cảnh hoàng gia Trung Quốc”.
Trung tâm của Di Hòa Viên là hồ Côn Minh, rộng mênh mông, soi bóng những công trình kiến trúc nguy nga như Trường Lang – hành lang dài nhất thế giới, Tháp Phật Hương cao sừng sững và nhiều đình đài cung điện tinh xảo. Toàn bộ không gian được quy hoạch dựa theo cảnh quan Tây Hồ (Hàng Châu), kết hợp giữa sự lộng lẫy của cung điện hoàng gia và sự hữu tình của sơn thủy giang nam.
Di Hòa Viên từng là nơi nghỉ ngơi, giải trí của hoàng tộc, đặc biệt là Từ Hy Thái hậu. Bà đã nhiều lần trùng tu khu vườn, biến nơi đây thành biểu tượng quyền lực và sự xa hoa của triều đình cuối thời Thanh. Hiện nay, Di Hòa Viên là Di sản Thế giới do UNESCO công nhận, thu hút hàng triệu du khách mỗi năm đến tham quan và chiêm ngưỡng vẻ đẹp hài hòa của kiến trúc và thiên nhiên.
Tị Thử Sơn Trang (避暑山庄)
Nếu Di Hòa Viên đại diện cho sự xa hoa của kinh thành, thì Tị Thử Sơn Trang ở Thừa Đức lại mang vẻ đẹp khoáng đạt của thiên nhiên vùng núi phía Bắc. Được xây dựng từ đầu thế kỷ XVIII, công trình này từng là nơi nghỉ mát mùa hè của các hoàng đế nhà Thanh. Với diện tích hơn 5.600ha, đây là khu vườn hoàng gia lớn nhất Trung Quốc, thậm chí rộng hơn cả Tử Cấm Thành.
Tị Thử Sơn Trang được thiết kế dựa trên triết lý “dĩ địa chế viên” tận dụng địa hình tự nhiên để tạo cảnh. Núi non, sông hồ, đồng cỏ và rừng cây được giữ lại và cải tạo tinh tế, tạo nên một bức tranh sơn thủy hùng vĩ. Bên trong khuôn viên, hoàng đế còn cho xây dựng nhiều công trình kiến trúc mô phỏng danh thắng khắp Trung Hoa, biến nơi đây thành một “Trung Quốc thu nhỏ”.
Ngoài giá trị thẩm mỹ, Tị Thử Sơn Trang còn mang ý nghĩa chính trị to lớn. Đây từng là nơi diễn ra các buổi triều kiến, hội họp ngoại giao với các dân tộc phương Bắc, góp phần củng cố quyền lực và sự gắn kết của triều Thanh. Ngày nay, Tị Thử Sơn Trang được UNESCO công nhận là di sản thế giới, trở thành minh chứng cho sự hòa hợp hoàn hảo giữa thiên nhiên và kiến trúc cổ điển.
Tứ Đại Danh Viện của Trung Quốc không chỉ là những khu vườn cổ điển đẹp nhất, mà còn là kết tinh của trí tuệ, nghệ thuật và tư tưởng triết học phương Đông. Từ sự tinh tế của Chuyết Chính Viên và Lưu Viên ở Tô Châu, đến sự lộng lẫy của Di Hòa Viên ở Bắc Kinh, hay sự hùng vĩ của Tị Thử Sơn Trang ở Thừa Đức, tất cả đều phô diễn vẻ đẹp tuyệt vời của nghệ thuật vườn cảnh Trung Hoa. Đây không chỉ là nơi lưu giữ di sản văn hóa, mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho hậu thế về sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên.
Theo dõi ChineseHSK để đọc thêm nhiều bài viết hay ho và bổ ích khác nhé!
Tìm hiểu thêm về văn hóa Trung Quốc trong chuyên mục Khám phá Trung Hoa
Học tiếng Trung qua bài hát trong chuyên mục Học tiếng Trung qua bài hát
Đọc thêm các bài viết về ngữ pháp trong chuyên mục Ngữ pháp tiếng trung