Trăng tròn tháng Tám từ lâu đã trở thành biểu tượng của đoàn viên trong văn hóa Trung Hoa. Mỗi khi Trung Thu về, khắp các con phố ngập tràn ánh đèn lồng, mùi bánh nướng thơm lừng và tiếng cười rộn rã của gia đình sum họp. Thế nhưng, ẩn sâu trong vẻ đẹp ấy còn có những câu chuyện kỳ ảo, những truyền thuyết được truyền lại qua nhiều thế hệ, vừa mang màu sắc thần thoại, vừa phản ánh khát vọng và tình cảm của con người. Từ Hằng Nga bay lên cung trăng, chú Thỏ Ngọc miệt mài giã thuốc tiên, cho đến câu chuyện bánh trung thu cứu nước, tất cả đã tạo nên một bức tranh văn hóa phong phú, làm nên linh hồn của Tết Trung Thu lễ hội trăng rằm đặc sắc bậc nhất ở Trung Quốc. Hãy cùng ChineseHSK tìm hiểu về “Những truyền thuyết về Tết trung thu ở Trung Quốc” nhé!
Truyền thuyết Hằng Nga và Hậu Nghệ
Trong kho tàng thần thoại Trung Hoa, câu chuyện về Hằng Nga và Hậu Nghệ được xem là linh hồn của Tết Trung Thu, là truyền thuyết đẹp nhất, lãng mạn nhất nhưng cũng đượm buồn nhất về tình yêu, sự hy sinh và nỗi cách biệt.
Tương truyền thuở xa xưa, bầu trời xuất hiện mười mặt trời cùng lúc. Nhiệt độ khủng khiếp khiến sông cạn, ruộng khô, con người và muôn loài đứng trước bờ diệt vong. Khi ấy, Hậu Nghệ là một dũng sĩ nổi tiếng với tài bắn cung vô song đã trèo lên đỉnh núi cao, giương cung thần bắn hạ chín trong mười mặt trời, chỉ để lại một mặt trời soi sáng và duy trì sự sống cho nhân gian. Công lao to lớn ấy khiến Hậu Nghệ trở thành anh hùng được muôn dân kính ngưỡng.
Vì cảm phục công đức cứu thế, Tây Vương Mẫu đã ban cho Hậu Nghệ một viên tiên đan trường sinh bất tử. Thế nhưng, tiên đan chỉ có một viên, nghĩa là nếu uống vào, Hậu Nghệ sẽ sống mãi nhưng phải rời xa vợ yêu là Hằng Nga. Không muốn vì bất tử mà đánh mất hạnh phúc gia đình, Hậu Nghệ quyết định cất giữ viên thuốc tiên, đợi khi tìm ra cách để cả hai cùng trường sinh mới uống.
Nhưng định mệnh trớ trêu. Một hôm, trong lúc Hậu Nghệ vắng nhà, kẻ tiểu nhân Phùng Mộng lẻn vào định cướp tiên dược. Hằng Nga, để bảo vệ viên thuốc khỏi rơi vào tay kẻ xấu, đã nhanh trí uống hết. Nào ngờ, sau khi uống, cơ thể nàng nhẹ dần rồi bay lên trời, hướng về phía vầng trăng sáng gần nhất. Kể từ đó, Hằng Nga phải sống đơn độc nơi Quảng Hàn Cung, xa cách trần thế, xa cả người chồng mà nàng yêu thương.
Hậu Nghệ trở về, không kịp ngăn vợ, chỉ biết ngước nhìn lên bầu trời đêm, thấy trăng tròn sáng nhất kể từ trước đến nay, và thấp thoáng bóng dáng người vợ yêu nơi cung trăng lạnh lẽo. Thương nhớ khôn nguôi, ông đặt lên bàn một mâm trái cây, bánh ngọt mà Hằng Nga thích nhất, khấn mong nàng nơi xa được an yên. Nhân dân biết chuyện cũng làm theo, từ đó hình thành phong tục ngắm trăng, dâng lễ vào đêm rằm tháng Tám tiền thân của Tết Trung Thu ngày nay.
Câu chuyện Hằng Nga và Hậu Nghệ vượt qua giới hạn của một huyền thoại dân gian, trở thành biểu tượng văn hóa về tình yêu thủy chung, về sự hy sinh cao cả, và trên hết là khát vọng đoàn viên bất diệt của con người. Mỗi mùa trăng tròn, khi ngước nhìn lên vầng trăng sáng, người đời không chỉ thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên mà còn như thấy lại bóng hình đôi uyên ương định mệnh, nhắc nhở chúng ta trân trọng từng khoảnh khắc yêu thương bên người thân yêu.
Truyền thuyết thỏ ngọc
Nếu Hằng Nga là linh hồn lãng mạn của Tết Trung Thu thì Thỏ Ngọc lại là nét chấm phá tinh tế, tạo nên sự dịu dàng và nhân văn cho bức tranh văn hóa đêm rằm tháng Tám. Hình ảnh chú thỏ trắng ngọc ngà, hiền lành, cần mẫn giã thuốc trên cung trăng đã trở thành một trong những biểu tượng gắn liền với mặt trăng trong văn hóa Trung Hoa, để rồi mỗi khi ngắm trăng, người ta lại thấy thấp thoáng bóng dáng một chú thỏ nhỏ đang miệt mài làm việc trong ánh sáng bạc dịu dàng.
Theo truyền thuyết, vào thời xa xưa, có ba vị thần quyết định hạ phàm để thử lòng loài vật. Họ hóa thành ba kẻ ăn mày, gầy yếu, đói khát, đi khắp nơi xin đồ ăn. Trên đường, họ gặp một con cáo, một con khỉ và một con thỏ. Cáo khéo léo đi tìm được cá, khỉ nhanh nhẹn hái được trái cây, chỉ riêng thỏ vì chẳng có gì để tặng, đã dũng cảm nhảy vào đống lửa để hiến thân mình làm thức ăn cho người đói. Cảm động trước tấm lòng vị tha và trong sáng ấy, các vị thần đã cứu thỏ, đưa nó lên cung trăng, ban cho hình hài bất tử, trở thành Thỏ Ngọc là người bạn đồng hành của Hằng Nga, chuyên cần giã thuốc tiên để cứu độ chúng sinh.
Từ đó, trong tâm thức người Trung Quốc, Thỏ Ngọc không chỉ là linh vật của sự trong sạch, thiện lương mà còn tượng trưng cho lòng trung thành, sự tận tụy và tinh thần hi sinh vì người khác. Vẻ đẹp của truyền thuyết này nằm ở thông điệp nhân văn giản dị nhưng sâu sắc: khi thế gian khắc nghiệt, lòng tốt và sự vị tha sẽ luôn được ghi nhớ và trân trọng.
Mỗi mùa Trung Thu, khi trăng tròn soi sáng khắp bầu trời, hình ảnh Thỏ Ngọc giã thuốc bên Hằng Nga lại gợi cho con người cảm giác yên bình, thanh khiết, như nhắc nhở rằng giữa nhịp sống hối hả, những giá trị lương thiện và bền vững vẫn luôn hiện hữu, âm thầm làm nên vẻ đẹp của cuộc đời. Chính vì thế, nhiều gia đình khi bày mâm cỗ Trung Thu vẫn để một ít bánh hình thỏ hoặc đèn lồng hình thỏ như một lời cầu chúc may mắn, bình an và thịnh vượng.
Trải qua hàng nghìn năm, Thỏ Ngọc không chỉ sống trong truyền thuyết mà còn bước ra đời sống qua hội họa, điêu khắc, thi ca, phim ảnh, trở thành biểu tượng văn hóa của sự thuần khiết và hy vọng. Đêm rằm tháng Tám, nhìn lên bầu trời, thấy ánh trăng trong vắt như ngọc, người ta lại nhớ về chú thỏ nhỏ năm nào, đã vì lòng nhân mà vĩnh viễn trở thành ánh sáng dịu dàng của mặt trăng, soi chiếu nhân gian từ thuở hồng hoang cho đến hôm nay.
Truyền thuyết về bánh Trung Thu
Nếu như Hằng Nga và Thỏ Ngọc là những câu chuyện thần thoại chan chứa tình người, tình yêu và lòng nhân ái, thì truyền thuyết về bánh Trung Thu lại thổi vào ngày rằm tháng Tám một hơi thở lịch sử đầy hào hùng, gắn liền với tinh thần đoàn kết, trí tuệ và khát vọng tự do của người Trung Hoa thời loạn lạc.
Tương truyền vào cuối thời Nguyên (1271–1368), khi đất nước bị triều đình Mông Cổ cai trị, nhân dân Trung Hoa sống trong cảnh khổ cực, bị giám sát nghiêm ngặt, mọi hoạt động tụ tập, liên lạc đều dễ bị phát giác. Khi phong trào khởi nghĩa của người Hán nhen nhóm khắp nơi, các lãnh đạo nghĩa quân phải tìm ra một cách truyền tin bí mật mà kẻ thù không thể nghi ngờ.
Một kế sách táo bạo ra đời: giấu mật lệnh vào trong những chiếc bánh nướng – loại bánh được dân gian yêu thích và thường bày biện trong dịp rằm tháng Tám. Những tờ giấy nhỏ ghi lời hẹn khởi nghĩa được gói khéo léo bên trong nhân bánh rồi bí mật phát cho từng gia đình. Lời kêu gọi thống nhất khởi nghĩa đúng đêm rằm tháng Tám được truyền đi khắp nơi một cách an toàn, không để lại dấu vết. Đến ngày hẹn, nghĩa quân đồng loạt vùng dậy, phối hợp nhịp nhàng, đánh vào những nơi trọng yếu, góp phần lật đổ ách thống trị Mông Cổ, khôi phục giang sơn về tay người Hán.
Kể từ đó, chiếc bánh nhỏ bé vốn chỉ là món quà dịp lễ trở thành biểu tượng của trí tuệ, lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết dân tộc. Việc ăn bánh Trung Thu dần trở thành phong tục truyền thống không thể thiếu mỗi mùa trăng tròn tháng Tám. Chiếc bánh tròn đầy tượng trưng cho sự đoàn viên, cho khát vọng sống yên bình sau những năm tháng chiến loạn.
Truyền thuyết về bánh Trung Thu là minh chứng cho cách mà một phong tục tưởng chừng giản dị lại có thể chứa đựng cả một giai thoại lịch sử sâu sắc. Mỗi chiếc bánh được chuyền tay qua nhiều thế hệ không chỉ là hương vị của sum vầy, mà còn là ký ức tập thể về những con người thông minh, quả cảm, dám dùng mọi cách để giành lại độc lập, tự do. Chính yếu tố vừa ngọt ngào vừa hào hùng ấy đã giúp Trung Thu trở thành lễ hội của cả trái tim lẫn ký ức, vừa ấm áp vừa tự hào, để hôm nay khi nâng niu chiếc bánh tròn, con người không chỉ thưởng thức vị ngon, mà còn thầm tưởng nhớ về một thời kỳ lịch sử đáng trân trọng.
Những truyền thuyết về Tết Trung Thu ở Trung Quốc không chỉ lưu giữ vẻ đẹp huyền ảo của thần thoại, mà còn phản chiếu khát vọng đoàn viên, yêu thương và tự do của con người. Dẫu thời gian có trôi qua, mỗi mùa trăng tròn tháng Tám lại nhắc nhở chúng ta trân trọng những khoảnh khắc bên gia đình, giữ gìn nét đẹp văn hóa ngàn năm và tiếp tục kể lại những câu chuyện thiêng liêng ấy cho thế hệ sau, để ánh trăng đoàn viên mãi sáng trên bầu trời ký ức.
Theo dõi ChineseHSK để đọc thêm nhiều bài viết hay ho và bổ ích khác nhé!
Tìm hiểu thêm về văn hóa Trung Quốc trong chuyên mục Khám phá Trung Hoa
Học tiếng Trung qua bài hát trong chuyên mục Học tiếng Trung qua bài hát
Đọc thêm các bài viết về ngữ pháp trong chuyên mục Ngữ pháp tiếng trung