Tết Nguyên đán, hay còn gọi là Xuân Tiết, là lễ hội truyền thống quan trọng nhất của người Trung Quốc. Nguồn gốc của Tết có thể bắt nguồn từ việc con người cổ đại cảm tạ trời đất và tổ tiên. Một trong những truyền thuyết nổi tiếng về Tết kể về con Nian, một con quái vật hung dữ thường xuất hiện vào đêm giao thừa. Để xua đuổi Nian, người dân đã nghĩ ra nhiều cách như đốt pháo, dán giấy đỏ, mặc quần áo màu đỏ. Từ đó, những phong tục này trở thành một phần không thể thiếu trong dịp Tết. Trong không khí náo nhiệt của Tết, mọi người trang trí nhà cửa bằng đèn lồng đỏ, câu đối Tết, hoa mai, hoa đào. Các hoạt động truyền thống như múa lân, múa rồng, lì xì, ăn Tết cũng được tổ chức rộng rãi. Tết Nguyên đán không chỉ là dịp để sum họp gia đình mà còn là thời gian để thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên và cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc. Hãy cùng ChineseHSK tìm hiểu về “Lịch sử ra đời và truyền thuyết của Tết Nguyên đán tại Trung Quốc” nhé!!!
Lịch sử ra đời của Tết Nguyên đán tại Trung Quốc
Tương truyền, tục lệ đón Tết Nguyên Đán đã có từ thời vua Thuấn, cách đây khoảng 4000 năm. Vào thời ấy, nhà vua đã dẫn dắt nhân dân tế bái trời đất vào ngày đầu năm, cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Từ đó, ngày này trở thành một ngày lễ quan trọng, đánh dấu sự khởi đầu của một năm mới. Tháng có ngày đầu năm được gọi là Nguyên nguyệt (元月), và ngày đầu tiên của tháng ấy là Nguyên đán (元旦). Tuy nhiên, qua các triều đại, cách tính ngày Tết có nhiều thay đổi. Đến thời Hán Vũ Đế (汉武帝刘彻) ngày đầu năm được gọi là “tuế thủ” (岁首).
Thời nhà Hạ, khi nông nghiệp là nền tảng của cuộc sống, người dân đã chọn tháng Giêng – tháng bắt đầu một vụ mùa mới – để tổ chức Tết, như một lời cảm tạ trời đất và mong cầu một năm mới bội thu. Tuy nhiên, đến thời nhà Thương, với những quan niệm tín ngưỡng khác biệt, tháng Chạp lại được chọn làm tháng đầu năm. Nhà Tần, với tư tưởng thống nhất và tập trung quyền lực, đã táo bạo đưa tháng Mười lên làm tháng Giêng, thể hiện sự quyết tâm cải cách của triều đại này.
Thời kỳ đầu nhà Hán vẫn giữ nguyên cách tính của nhà Tần. Phải đến đời Hán Vũ Đế, với tầm nhìn sâu rộng, nhà vua đã giao cho Công Tôn Khanh và Tư Mã Thiên soạn thảo lịch Thái Dương, chính thức đưa ngày đầu năm về tháng Giêng. Việc thống nhất cách tính lịch này không chỉ có ý nghĩa về mặt thiên văn mà còn thể hiện sự quy chuẩn hóa trong quản lý đất nước. Từ đó, ngày mùng một Tết được gọi là “tuế thủ” (岁首), đánh dấu sự khởi đầu của một năm mới.
Tới thời Dân quốc, với ảnh hưởng của xu hướng hiện đại hóa, Trung Quốc chính thức chuyển sang sử dụng lịch dương trong các hoạt động hành chính. Tuy nhiên, sâu trong tâm thức của người dân, Tết Nguyên đán – ngày Tết cổ truyền theo lịch âm vẫn giữ một vị trí vô cùng quan trọng. Năm 1913, chính phủ Bắc Kinh trình Viên Thế Khải một bản dự thảo các ngày lễ truyền thống, trong đó đề xuất gọi Tết Nguyên đán là “xuân tiết”. Việc thay đổi tên gọi này nhằm tạo ra sự thống nhất trong hệ thống lịch pháp và phù hợp với xu hướng quốc tế hóa. Tuy nhiên, “xuân tiết” vẫn giữ nguyên ý nghĩa là thời điểm bắt đầu của mùa xuân, là dịp để mọi người sum họp, đón mừng năm mới.
Mặc dù tên gọi có thay đổi, nhưng những phong tục tập quán truyền thống trong dịp Tết vẫn được người dân gìn giữ và phát huy. Việc trang trí nhà cửa bằng câu đối đỏ, đèn lồng, hoa mai, hoa đào; cùng nhau gói bánh chưng, bánh dày; đi chúc Tết họ hàng, bạn bè; xem múa lân, múa rồng… đã trở thành những nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên Đán. Không khí tưng bừng, náo nhiệt của những ngày Tết cổ truyền đã thấm sâu vào tâm hồn của mỗi người dân Trung Quốc, trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống tinh thần của họ.
Từ năm 1949, chính phủ nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa mới chính thức gọi ngày 1-1 dương lịch là Nguyên Đán.
Truyền thuyết của Tết Nguyên đán tại Trung Quốc
Truyện được kể lại, vào một đêm giao thừa, ngôi làng yên bình bỗng chốc trở nên náo loạn. Gió rít hú, những bóng đen lảng vảng, và một tiếng gầm rú khủng khiếp vang vọng khắp nơi. Đó là Nian, con quái vật hung dữ với đôi mắt đỏ rực như lửa và những chiếc răng nanh sắc nhọn. Hàng năm, cứ đến đêm giao thừa, Nian lại xuất hiện, tàn phá làng mạc, gieo rắc nỗi kinh hoàng cho người dân.
Người dân vô cùng sợ hãi. Họ đã thử mọi cách để chống lại Nian nhưng đều thất bại. Đến một năm, một một nam nhân trong làng đã quyết định đối đầu với Nian. Người ấy đã tìm hiểu kỹ về điểm yếu của Nian và lên kế hoạch một cách tỉ mỉ. Đêm giao thừa, khi Nian xuất hiện, họ đốt pháo thật lớn, dán đầy câu đối đỏ trên cửa, và mặc quần áo màu đỏ rực rỡ. Nian bị tiếng nổ làm choáng váng, bị ánh sáng đỏ làm cho sợ hãi, đành phải bỏ chạy.
Từ đó, người dân đã đánh bại được Nian và sống trong hòa bình. Để tưởng nhớ chiến thắng này, họ đã giữ lại phong tục đón Tết Nguyên Đán. Mỗi khi Tết đến, người ta lại trang trí nhà cửa bằng đèn lồng đỏ, dán câu đối đỏ, và đốt pháo để xua đuổi tà ma và cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc.”
Trong bài viết trên, ChineseHSK đã giới thiệu đến cho các bạn “Lịch sử ra đời và truyền thuyết của Tết Nguyên đán tại Trung Quốc”. Theo dõi ChineseHSK để đọc thêm nhiều bài viết hay ho và bổ ích khác nhé!
Tìm hiểu thêm về văn hóa Trung Quốc trong chuyên mục Khám phá Trung Hoa
Xem thêm các bài viết về từ vựng trong chuyên mục Từ vựng tiếng Trung
Đọc thêm các bài viết về ngữ pháp trong chuyên mục Ngữ pháp tiếng trung